Sant Eknath Shashti – संत एकनाथ महाराज षष्ठी

अवघेची त्रैलोक्य आनंदाचे आता । चरणी जगन्नाथा चित्त ठेले ।

माय जगन्नाथ बाप जगन्नाथ । अनाथांचा नाथ जनार्दन ।

एका जनार्दनी एकपणे उभा । चैतन्याची शोभा शोभतसे ।

आज या पोस्ट मध्ये आपण Sant Eknath Shashti संत एकनाथ महाराज षष्ठी निमित्त त्यांचे काही प्रसिद्ध अभंग आणि त्यांचे काही थोर विचार बघणार आहोत. या दिवसाचे औचित्य साधून सर्व वारकरी भक्तांनी या महान संताच्या जीवनावर आणि त्यांच्या शिकवणीवर चिंतन करण्याचा आणि त्यांच्या स्मृतीचा आदर करण्याचा दिवस आहे. संत एकनाथ षष्ठी पैठण मध्ये मोठ्या उत्साहात आणि आनंदाने साजरी केली जाते.

संत एकनाथ हे संत जनार्दन स्वामींचे शिष्य होते आणि त्यांनी हिंदू धर्माच्या नाथ संप्रदायात दीक्षा घेतली होती. संत एकनाथ हे त्यांच्या प्रगल्भ अध्यात्मिक ज्ञानासाठी आणि मराठी साहित्यातील त्यांच्या योगदानासाठी ओळखले जातात. त्यांनी एकनाथी भागवत हा प्रसिद्ध ग्रंथ लिहिला.

दत्तभक्त संत एकनाथांचा असा विश्वास होता की खरा अध्यात्म इतरांची सेवा करण्यात आहे. संत एकनाथ हे एक समाजसुधारकही होते आणि त्यांनी जातिव्यवस्था आणि त्यांच्या काळातील इतर सामाजिक अन्यायाविरुद्ध लढा दिला.

फाल्गुन महिन्याच्या सहाव्या दिवशी संत एकनाथ षष्ठी साजरी केली जाते. या दिवशी संत एकनाथांची पुण्यतिथी असते. त्यांचे निर्वाण फाल्गुन वद्य षष्ठी, शके १५२१ (२६ फेब्रुवारी इ.स. १५९९), कृष्णकमल तीर्थात जाऊन आत्मसमर्पण केले. प्रत्यक्ष भगवान श्रीकृष्ण श्रीखंडयाच्या रूपात नाथांच्या घरी पाणी भरत होते. अजूनही दरवर्षी कानाकोपऱ्यातुन हजारो भाविक भक्त फाल्गुन वद्य षष्ठीला संत एकनाथांच्या दर्शनासाठी पैठणला जातात.

संत एकनाथ षष्ठीतील सर्वात महत्त्वाचा पैलू म्हणजे एकनाथी भागवत वाचन. या महान कार्याचे पारायण ऐकण्यासाठी भाविक मोठ्या संख्येने जमतात. एकनाथी भागवत ही मराठी साहित्यातील सर्वात महत्त्वाची साहित्यकृती मानली जाते आणि ती हिंदूंनी एक पवित्र ग्रंथ म्हणून पूज्य केली आहे. एकनाथी भागवताच्या पठणामुळे श्रोत्याला आध्यात्मिक ज्ञान आणि मुक्ती मिळते असे मानले जाते.

संत एकनाथ षष्ठीची दुसरी महत्त्वाची परंपरा म्हणजे काला दिंडी. भक्तांना प्रसाद म्हणून हंडी फोडून काला वाटला जातो. गूळ आणि लाह्याचे मोठंमोठे लाडू मंदिराच्या बाजूला उंच ठिकाणी बांधले जातात. देवाच्या कृपेचे आणि आशीर्वादाचे प्रतीक म्हणून भक्तांना प्रसाद वाटप केला जातो.

तुम्हाला हेहि वाचायला आवडेल: शिवपुत्र छत्रपती संभाजी महाराज बलिदान दिन

संत एकनाथ षष्ठी ही भक्तांसाठी परोपकाराची आणि इतरांची सेवा करण्याची वेळ आहे. बरेच भक्त अन्न अभियान आयोजित करतात, गरीबांना कपडे आणि ब्लँकेटचे वाटप करतात आणि गरजूंना मोफत वैद्यकीय सेवा देतात. ही सेवा आणि करुणेची भावना संत एकनाथांच्या शिकवणींमध्ये केंद्रस्थानी आहे आणि भक्तांना निस्वार्थी आणि दयाळूपणे जीवन जगण्याची आठवण करून देते.

महाराष्ट्रातील उत्सवांव्यतिरिक्त, कर्नाटक आणि आंध्र प्रदेश यांसारख्या भारतातील इतर भागातही संत एकनाथ षष्ठी साजरी केली जाते. या प्रदेशांमध्ये, हा सण एकनाथेश्वरी षष्ठी म्हणून ओळखला जातो आणि समान विधी आणि परंपरांनी साजरा केला जातो.

संत एकनाथ षष्ठी हा भक्तांनी एकत्र येण्याचा आणि या महान संताच्या जीवनाचा आणि शिकवणुकीचा उत्सव साजरा करण्याची वेळ आहे. एकनाथी भागवताचे पठण, प्रसाद वाटप आणि दानधर्माच्या माध्यमातून भाविक संत एकनाथांच्या स्मृतीचा आदर करतात.

तुम्हाला हेहि वाचायला आवडेल: संत तुकाराम महाराज बीज